آشنایی با کاروانسرای تی ‌تی یکی از جاذبه های تاریخی گیلان

اگر برای یک سفر پاییزی یک روزه به استان گیلان خود را آماده کرده اید تا بتوانید از طبیعت زیبا و بی بدیل آن بهره ببرید و البته کمی هم در تاریخ سفر کنید، حتما سری به کاروانسرای پر رمز و راز تی تی در استان گیلان بزنید.

“کاروانسرای تی تی” یا “تی تی کاروانسرا” مربوط به دوره صفوی است و در روستای بالارود شهرستان سیاهکل، واقع شده است. کاروانسرای باستانی تی تی را باید در شهرستان سیاهکل (یکی از شهرهای استان گیلان در شمال ایران) و در مسیر راه کاروانی دیلمان به لاهیجان، بر سر دوراهی رودخانه باباکوه و میثم ‌رود ببینید. جایی درست در ۱۰ كیلومتری جاده سیاهكل به دیلمان و بر پای تپه ای نسبتا بلند و سرسبز که در گذشته راه اصلی كاروان رو از لاهیجان به دیلمان و طالقان بوده است.

این کاروانسرای زیبا تا همین چند سال پیش توسط مردم محلی تبدیل به طویله و حیاط آن باغچه شده بود اما به همت سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۷۵ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است. امروزه، نه تنها تی تی کاروانسرا دارای اهمیت بسیار زیادی است بلکه منطقه ی سیاهکل نیز از نظر غنی بودن چشم اندازهای طبیعی و هم از نظر ارزش تاریخی از نقاط دیدنی استان گیلان به شمار می رود. سیاهکل در واقع سرزمین قوم باستانی دیلم ها است که پس از عبور از این شهر در امتداد مسیر شیم رود تا ارتفاعات کوهستانی دیلمان در این جا به یک جا نشینی روی آوردند و سیاهکل را به وجود آوردند.

بنای کاروانسرای تی تی که به دلیل پرشکوفه بودن منطقه کاروانسرای تی تی (معادل گیلکی شکوفه) نامگذاری شده از قدیمی ترین بناهای سیاهکل است که از جنس سنگ های رودخانه ای، آجر و ملات و گچ و ساروج در مسیر راه کاروانی دیلمان به لاهیجان قرار دارد. دیدن این بنای تاریخی به سبب سبک معماری آن در طبیعتی زیبا از استان گیلان برای دوست داران تاریخ کهن و معماری ایران بسیار جذاب می باشد. چرا که این کاروانسرا دارای یک حیاط مرکزی و ورودی هشتی مانند و دو ایوان در اطراف هشتی است.

از ویژگی های معماری این بنا می توان گفت که این کاروانسرا از نوع کاروانسراهای برون شهری و دو ایوانی است. در وسط این کاروانسرای زیبا حوضی کوچک قرار دارد و در چهار کنج آن اتاق مربع شکلی به مساحت ۱۴ متر مربع که محل استراحت کاروانیان و حفاظت آنان از راهزنان و حیوانات وحشی بوده است. قبل از ورود به اتاق ها با یک فضای نیم هشت مواجه می شویم. در جبهه ی جنوبی بنا دو اتاق دیگر همانند جبهه ی شمالی وجود دارد که به طور کلی اصل تقارن در ساخت کاروانسرا رعایت شده و بنا دارای تقارن در جهت طولی است.

ساخت تی تی کاروانسرا آن هم در زمانی که کاروانسراهای اندکی در شمال کشور ساخته می شد گوشه ای از اهمیت مسیر عبوری سیاهکل و موقعیت راهبردی این شهر را روایت می کند چرا که در گذشته شمال ایران یکی از مناطق تولید ابریشم بوده است که این کالا نیز از این مسیر به بخش های مرکزی ایران فرستاده می‌شد.
در مورد ساخت این کاروانسرای زیبا داستان های متفاوتی وجود دارد که با نگاهی اجمالی بر آن می توان فهمید که ناقص و حتی تا حدودی تحریف شده هستند. اما در ادامه شما را با دو داستان مختلف از ساخت تی تی کاروانسرا آشنا خواهیم کرد:

طبق داستان اول در روزگاری، تی تی خانم که عمه ی یکی از شاهان سلسله ی صفوی بوده است، تصمیم گرفت که کاروانسرای زیبایی به نام خود در منطقه ی سیاهکل بنا نماید و از این جا بود که اولین قدم ها برای ساخت یکی از قدیمی ترین بناهای سیاهکل گذاشته شد. اما در داستان دوم این کاروانسرا در زمان حکومت محلی کیایی که در عصر تیموریان بر لاهیجان حکمرانی می کردند، ساخته شد و بعدها توسط حکومت صفویه نابود شدند و آثار به جا مانده از آنان به نام دوره صفویه به ثبت رسیده است.

ساختمان کاروانسرای تی تی در سیاهکل از سنگ و آجر ساخته شده است و البته همانطور که در بالاتر نیز اشاره شد، تاریخ ساخت این بنا به دوران حکومت سلسله ی صفویان باز می گردد. بنابراین می توان قدمت این بنا را به حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال پیش نسبت داد. تا همین چندین سال پیش در قرن حاضر، یعنی تا زمانی که راه های ارتباطی فعلی ساخته نشده بودند و وسایل حمل و نقل اسب و قاطر بود و جای خود را به وسایل موتوری و ماشینی نداده بودند، از کاروانسرا استفاده می کرده اند.

با توجه به موقعیت جغرافیایی که این کاروانسرا در آن واقع شده است، دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است که آب و هوای خنک تر قسمت کوهپایه ای آن را تحت تاثیر قرار می دهد و به همین خاطر زمانی که برای دیدن کاروانسرای تی تی در سیاهکل می روید، حتما در این فصل لباس گرم و بارانی با خود به همراه داشته باشید.
شکی نیست که اگر شما هم به این منطقه سفری کوتاه داشته باشید، مثل بقیه افرادی که برای اولین بار به این منطقه آمدند و البته مجددا جذب زیبایی های این مکان شدند، دوباره به اینجا بازخواهید گشت. اما این بار بهتر است سری به مکان های گردشگری دیگری که در سیاهکل وجود دارد نیز بزنید.

کوه درفک، منطقه سرسبز ديلمان و اسپيلي، آبشار لونک، چشمه آب معدني لاريخاني، منطقه آغوزي، آبشار بابا ولي، غار اسپهبدان، مناطق باستاني قلعه کوتي، کوه پس و حسني محله، قلعه کوتول شاه، قلعه ديده باني، روستاي گرماور، حمام تاريخي ديلمان، غار لوعلي (زاگام )، پناهگاه سنگي گيلارکش و شلمان همگی از جاذبه هاي گردشگري و تاريخي شهرستان سياهکل هستند که بارها ارزش دیدن دارند. پس در بازدید دوم خود از این منطقه، حتما سری به بازار محلی هم بزنید و از دیدن دستبافت هاي پشمي و ظروف سفالی که از مهمترين صنايع دستي سياهکل می باشد، غافل نشوید. برنج، جو، توتون، چاي، فندق، سيب‌زميني، گردو و مواد لبني نیز از مهم ترين محصولات غذایی اين ناحيه می باشد.

حالا که قرار است پس از بازدید از کاروانسرای تی تی، مدت بیشتری را در سیاهکل بمانید، ما از قبل به فکر اقامت شما بوده ایم. شرکت انبوه سازان آرش در فاصله ۴۴ کیلومتری از سیاهکل در زیباکنار منتظر شماست. پس از خرید ویلا زیباکنار از شرکت انبوه سازان آرش با فقط ۴۵ دقیقه رانندگی، در شهر ساحلی زیباکنار در ویلاهای زیبای خود می توانید استراحت کنید.