قلعه لیسار با قدمتی هزار ساله

از قلعه های تاریخی استان سرسبز گیلان با قدمتی حدودا هزار ساله، قلعه صلصال (سلسال) واقع در روستای قلعه دوش لیسار از توابع تالش است.

برخی از مورخان معتقدند دلیل نامگذاری روستای قلعه دوش موقعیت جغرافیایی آن نسبت به قلعه صلصال است. در نمائی زیبا از روستا چنین به نظر میرسد که روستا قلعه را به دوش میکشد و به این دلیل این روستا قلعه دوش نام گرفته است .

در متون تاریخی این قلعه را لیسار، صلصال و قلعه صفاری نیز نامیده‌اند.

سلسال در لغت به معنی  آب خنک و خوشگوار است و از آنجایی که در ساخت قلعه ها، آب و آب انبار همیشه یک موضوع مهم در نظر گرفته می شد، به نظر می رسد نامگذاری این قلعه به سلسال با نظریه ای درباره حمل آب بسیار خنک و خوشگوار این قلعه از طریق لوله های سفالین به آب انبار مرتبط باشد . اما  عده ای دیگر معتقدند که نام اصلی این قلعه با املای صلصال درست است که در لغت به معنای گل خشکیده ورز داده شده و آماده جهت کوزه گری و سفالگری است . با توجه به طبیعت این منطقه و خاک های رس قرمز و زرد رنگ حاصل از فرسایش دامنه های کوهستانی تالش درست به نظر می رسد.

محققان می گویند این روستا، حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ سال است که محل اسکان احالی آن می باشد.

از صنایع دستی روستا می توان به شال بافی و جوراب بافی اشاره نمود ولی اکثر اهالی روستا کشاورز بوده و برنج کاری حرفه اصلی آنها محسوب می گردد.

قلعه سلسال را بر روی صخره ای ساخته اند و داری دو قسمت خارجی و داخلی می باشد . قسمت داخلی شامل آب انبار ، جایگاه نگهبانی ، ارگ قلعه ، اقامتگاه فرمانروای وقت ، سرویسهای بهداشتی ، شبکه آبرسانی و درگاه اصلی آن می باشد. قسمت خارجی قلعه محوطه ای نسبتا وسیع بوده که از سنگهای رودخانه ای برای ساخت آن استفاده شده.

قلعه صلصال یکی از قدیمی‌‌‌ترین قلعه‌‌های تالش و به جا مانده از دوران سلجوقیان است.این قلعه روی تپه‌ای به ارتفاع نزدیک به ۱۰۰ متر از زمین واقع شده است و به ثبت آثار ملی رسیده است.

ساختمان قلعه طوریست که در تمام جهات اصلی و فرعی به اطراف اشراف داشته و ساکنان قلعه از بالای آن می توانستند کلیه تحرکات را در شعاع خارج قلعه زیر نظر داشته باشند.

در قسمت داخلی دیوارهای دژ آبراهه های باریکی به صورت یک شبکه لوله کشی دیده می شود که با مهارت خاصی ساخته شده است.مساحت تقریبی این قلعه نیم هکتار و جنس باروهای مستحکم آن از سنگ لاشه و ساروج است و دارای قطری بیش از ۱.۵متر است.

با توجه به اینکه کارهای مرمتی خوبی بر روی آن صورت نگرفته و این بنا در حال تخریب می باشد . قلعه صلصال لیسار با قدمت هزارساله یکی از قدیمی‌‌‌ترین آثار تاریخی استان گیلان محسوب می‌شود که روی تپه‌ای سنگی در مرکز شهر لیسار و در محله قلعه دوش واقع شده است. فاصله این قلعه تا جاده ساحلی رشت به آستارا بسیار کم است و از میان جاده می‌توان این قلعه را به خوبی دید. 

امکان حضور و حرکت انسان‌‌ها و حیوانات در تمامی مناطق قلعه، حتی دیواره‌‌هاي آن نیز به راحتی میسر است و هیچگونه حفاظت و حراستی از این قلعه تاریخی و ملی به طور جدی صورت نمی‌گیرد . واضح است که عدم تبلیغات و حراست مناسب، عدم ارزش‌گذاری شایسته و عدم فرهنگ‌سازی گردشگران، به نابودی سریعتر این بنا سرعت بیشتری داده است. . البته در این میان آب انبار استثنا بوده. زمانی در قلعه چشمه‌ای جاری بوده اما اکنون تنها دیوار‌‌های قلعه مانده و آب انبارش.

اینجا از یک طرف ساحل نیلگون دریای خزر و نوار سبز رنگ مناطق جنگلی و از طرف دیگر دشت و مزارع،چشم انداز فوق‌العاده زیبایی را می‌آفرینند.

 با وجود چشم‌انداز هیجان انگیز و وسیع و موقعیت تاریخی و فرهنگی قلعه صلصال انتظار بر این بود که به یکی از قطب‌‌های گردشگری استان مبدل شود اما متأسفانه تاکنون از طرف سازمان میراث فرهنگی اقدامی درخور و شایسته این قلعه تاریخی صورت نگرفته است و نمی‌توان با مشاهده حال و روز کنونی، تخریب قریب‌الوقوع‌اش را کتمان کرد.                         

اینجا به دلیل شرایط خاص و نزدیکی به دریای خزر آب و هوای بسیار مطبوعی دارد و در اطراف آن چشمه ها و رودخانه های فراوانی جریان دارند . یکی از رودخانه های مهم آن رودخانه هره دشت و دیگری رودخانه خلیل جو یا قلعه بین است.

اگر به دنبال تجربه تاریخی با چشم انداز طبیعی زیبا و پر رمز و راز هستید پیشنهاد می کنیم تا در اولین فرصت به این مکان زیبا و تاریخی سر بزنید.